پیشگیری و کنترل عفونت‌های بیمارستانی

زمینه و هدف: عفونت بیمارستانی به عفونتی گفته می‌شود که در اثر بر خورد میزبان با عوامل ایجاد کننده عفونت، در بیمارستان روی داده باشد. لذا ممکن است علائم عفونت در حین اقامت بیمار در بیمارستان و یا پس از ترخیص وی بروز نماید شایع ترین نوع، عفونتهای دستگاه اداری هستند. این عفونت‌ها از مهمترین علل خون‌‌پ‍َلَشتی (سِپتی‌سِمی) و مرگ و میر ناشی از عفونت‌های بیمارستانی هستند که عموماً به علت استفاده از روش‌های تهاجمی (Invasive) به وجود می‌آیند. راه‌های  مختلفی جهت انتقال عفونت بیمارستانی وجود دارد، در انتقال عفونت‌های بیمارستانی انتقال غیر‌مستقیم، شایع‌ترین راه انتقال عفونت‌ها است که می‌تواند از طریق دست‌های پرسنل بیمارستان با آب، غذا، مایعات بیولوژیک و یا وسایل پزشکی آلوده، از فرد مخزن یا ناقل به فرد حساس منتقل گردد. کلستریدیوم دیفیسیل (Clastridium Difficile)، عامل مهم اسهال در بیمارستان‌ها، با توجه به قدرت بقایی که در محیط بیمارستان داردو توانایی رشد آن در بدن بیماران تحت درمان آنتی بیوتیک طولانی مدت، از فرد آلوده به فرد سالم منتقل می‌شود منابع آب آشامیدنی که مخزن مهم گونه‌های پسودوموناس و سایر باکتریهای گِرَم منفی است، منبع مناسبی برای انتقال، به خصوص در بیماران نقص ایمنی است.

روش مطالعه: طی یک مطالعه مروری با استفاده از اینترنت و ژورنالهای تخصصی و بررسی متون و بانکهای اطلاعاتی پیشگیری و کنترل عفونت‌های بیمارستانی مورد بررسی قرارگرفت.

یافته‌ها: یافته‌های مهم نشان می‌دهد که سه راهکار اصلی جهت کنترل عفونت‌های بیمارستانی وجود دارد. ۱- حذف مخازن ارگانیسم‌ها یا محدود نمودن آنها، ۲- قطع زنجیره انتقال، ۳- محافظت میزبان در برابر عفونت و بیماری، در مورد حذف ناقل یا مخزن بیماری، استریل نمودن وسایل جراحی، استفاده از مواد ضد عفونی کننده و آنتی سپتیک‌ها و استفاده از روش‌های استریل می‌تواند در کاهش عفونت‌ها نقش عمده‌ای ایفا کنند. این امر در بیمارستان صحرایی که ممکن است با مشکل قطع برق و آب و … روبرو باشیم بسیار پراهمیت است. جهت قطع زنجیره انتقال استفاده از وسایلی چون دستکش، گان و عینک که در انتقال از طریق خون بین پرسنل و تجهیزات و بیماران نقش عمده‌ای دارند و ماسک که در انتقال از طریق تنفس به ویژه در مورد سل مهم است توصیه می‌شود  نهایتاً شستن دست‌ها قبل، بین و بعد از تماس پرسنل بیمارستان با بیماران به صورت امری واجب، از پارامترهای مهم است رعایت موازین بهداشتی جهت وسایل شخصی که بیماران استفاده می‌کنند، بخش دیگری از این مقوله می‌باشد حفاظت میزبان هم می‌تواند شامل بیماران بستری و هم پرسنل بیمارستانی گردد.

بحث و نتیجه گیری: براساس آمارهای جهانی در سال، ۱۷ تا ۲۹ میلیارد دلار هزینه صرف درمان عفونت‌های بیمارستانی می‌شود، درحالی که می‌توان با سرمایه‌گذاری مناسب در زمینه کنترل عفونت‌های بیمارستانی در هزینه‌های درمانی صرفه جویی کرد. عفونت‌های ادراری با ۳۹ درصد میزان شیوع، بالاترین و عفونت‌های پوست با ۸ درصد میزان شیوع، پایین‌ترین رده را درعفونت‌های بیمارستانی دارند. افراد مسن و بیمارانی که دارای ناراحتی‌های ریوی هستند و کسانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند، افرادی هستند که احتمال ابتلا به عفونت‌های بیمارستانی در آنها جدی‌تر است. کاهش موارد عفونت‌های بیمارستانی و هزینه درمان و بستری بیماران در بیمارستان از طریق انتخاب روش‌های مناسب برنامه‌ریزی برای کنترل عفونت و پیشگیری از بروز انتشار عوامل عفونت‌زا در بیمارستان‌ها و سایر مراکز درمانی بر‌اساس امکانات موجود، باید همواره مد نظر باشد.

نویسنده: فریده تکلو

کارشناس کامپیوتر دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه