نحوه شست و شوی مخازن ساکشن ثابت و مدیریت ایمن کیسه‌های ساکشن یکبار مصرف در مراکز درمانی

راهنمای علمی، عملی و مدیریتی بر مبنای استانداردهای WHO و CDC

مقدمه

افزایش مقاومت میکروبی، گسترش بیماری‌های عفونی و الزامات روزافزون ایمنی بیمار، مراکز درمانی را ملزم کرده تا استانداردهای کنترل عفونت را در همه سطوح عملیاتی رعایت کنند. یکی از منابع بالقوه آلودگی، دستگاه‌های ساکشن هستند که در جمع‌آوری ترشحات، خون، مایعات و مواد عفونی از بدن بیمار استفاده می‌شوند. تماس مستقیم این ترشحات با سطوح تجهیزات، پرسنل و محیط، در صورت مدیریت نامناسب می‌تواند منجر به انتقال عفونت‌های بیمارستانی، هپاتیت، HIV، MRSA، و سایر عوامل بیماری‌زا شود.

دستگاه‌های ساکشن معمولاً در دو نوع سیستم جمع‌آوری طراحی می‌شوند:

• مخازن ساکشن ثابت (قابل شست‌وشو)

• کیسه‌های ساکشن یک‌بار مصرف (Disposable liners)

این مقاله، بر پایه منابع معتبر سازمان جهانی بهداشت (WHO)، مراکز کنترل و پیشگیری بیماری آمریکا (CDC) و انجمن‌های بین‌المللی تجهیزات پزشکی (AAMI)، به بررسی دقیق روش‌های شست‌وشو، مزایا، معایب و راهکارهای پیشنهادی در استفاده از این دو سیستم می‌پردازد.

بخش اول: شست‌وشو و ضدعفونی مخازن ساکشن ثابت

۱-۱. ویژگی‌های ساختاری مخازن

مخازن ثابت ساکشن معمولاً از پلی‌کربنات یا پلی‌پروپیلن ساخته شده‌اند، مقاوم در برابر حرارت و مواد شیمیایی هستند و در سیستم مرکزی مکش بیمارستانی استفاده می‌شوند. پس از هر استفاده، این مخازن باید با روش‌های علمی تمیز، ضدعفونی و خشک شوند.

۱-۲. مراحل استاندارد شست‌وشو (طبق WHO و CDC)

مرحله 1: اقدامات پیشگیرانه و ایمنی فردی

• • • استفاده از PPE کامل (دستکش مقاوم، ماسک N95 یا جراحی، عینک ایمنی، گان ضد آب)

    • تهویه فعال محل شست‌وشو

    • شست‌وشوی دست قبل و بعد از فرآیند

مرحله 2: تخلیه محتویات

• • • تخلیه ترشحات در ظروف زباله بیولوژیک یا سیستم دفع فاضلاب بیمارستان

    • در صورت احتمال آلودگی خاص (مانند بیماری‌های واگیردار تنفسی)، استفاده از ظرف مخصوص جمع‌آوری و برچسب‌گذاری الزامی است

مرحله 3: پاک‌سازی فیزیکی

• • • استفاده از برس‌های مخصوص داخل مخزن

    • شست‌وشو با آب گرم (بین 45–60 درجه) و مواد شوینده ملایم یا آنزیمی

مرحله 4: ضدعفونی سطح بالا

• • • هیپوکلریت سدیم 0.5٪: حداقل 10 دقیقه

    • یا گلوتارآلدئید 2٪ یا پراستیک اسید طبق دستورالعمل شرکت سازنده

    • نظارت بر زمان تماس و تهویه مناسب در حین کار

مرحله 5: آبکشی با آب استریل یا مقطر

• • • حذف باقی‌مانده مواد شیمیایی

    • در برخی موارد استفاده از دستگاه اتوکلاو با تنظیم مناسب دما و فشار پیشنهاد می‌شود

مرحله 6: خشک‌سازی و نگهداری

• • خشک‌سازی با هوای آزاد یا دستمال استریل

  • نگهداری در کابینت‌های بسته و عاری از گردوغبار

  • ثبت تاریخ، زمان و مسئول شست‌وشو در فرم پیگیری

۱-۳. نکات ایمنی و خطاهای شایع

• استفاده از هیپوکلریت در غلظت بالا می‌تواند باعث خوردگی تجهیزات شود

• عدم خشک‌سازی مناسب، باعث رشد قارچ و باکتری می‌شود

• مخازنی که ترک‌خورده یا تغییر رنگ داده‌اند باید از چرخه استفاده خارج شوند

بخش دوم: کیسه‌های یک‌بار مصرف ساکشن – ساختار، مزایا و مدیریت ایمن

۲-۱. ساختار و عملکرد

کیسه‌های یک‌بار مصرف از پلاستیک پزشکی چندلایه با درپوش ایمن طراحی شده‌اند. این کیسه‌ها درون مخزن قرار گرفته و پس از پایان کار، بدون نیاز به باز شدن یا تماس مستقیم، جمع‌آوری و دفع می‌شوند.

۲-۲. مزایای استفاده از کیسه‌های یک‌بار مصرف

• • • کاهش ریسک عفونت به‌دلیل عدم نیاز به شست‌وشو.

    • سرعت بالا در تعویض برای شرایط اورژانسی.

    • کاهش مصرف آب، مواد ضدعفونی و زمان پرسنل.

    • پیشگیری از آسیب به پرسنل (پاشش، استنشاق ترشحات، بریدگی ناشی از شیشه یا ابزار آلوده).

    • دارای فیلتر ضد بازگشت (anti-reflux) و گزینه‌های حذف بو.

۲-۳. چالش‌ها و ملاحظات

• • • هزینه بیشتر در مقایسه با سیستم سنتی.

    • افزایش پسماند پلاستیکی.

    • نیاز به تأمین پیوسته در صورت بحران لجستیکی.

۲-۴. دفع ایمن

• • بسته شدن کامل درپوش بلافاصله پس از استفاده.

  • قرار دادن در کیسه زباله قرمز و دفع طبق مقررات پسماند بیولوژیک.

  • در صورت نشتی، استفاده از ظرف ثانویه الزامی است.